कर्ता कर्म प्रत्यक्ष कर्म व अप्रत्यक्ष कर्म विधान पूरक

-

१) कर्ता २) कर्म ३) प्रत्यक्ष कर्म व अप्रत्यक्ष कर्म ४) विधान पूरक

१) कर्ता - वाक्यात क्रियापदाने दारवविलेली क्रिया करणाऱ्याला कर्ता असे म्हणतात.
उदा.- कबूतर उडते. ह्यात उडणारे म्हणजे उडण्याची क्रिया करणारे कबूतर आहे. म्हणून “कबूतर” त्या क्रियापदाचा कर्ता आहे.


२) कर्म - क्रियापदाने दारवविलेली क्रिया ज्याच्यावर घडते, ते कर्म होय.
उदा.- अक्षय आंबा रवातो. येथे रवाण्याची क्रिया करणारा कोण? अक्षय” कर्ता. रवाण्याची क्रिया कोणावर घडली? आंबा" या शब्दावर घडली म्हणून (आंबा हा शब्द त्या क्रियापदाचे कर्म आहे.


३) प्रत्यक्ष कर्म व अप्रत्यक्ष कर्म - काही वेळा एकाच वाक्यात क्रियापदाला वस्तुवाचक व व्यक्तिवाचक अशी दोन कर्मे असतात.
त्याना अनुक्रमे प्रत्यक्ष कर्म व अप्रत्यक्ष कर्म असे म्हणतात.
उदा. सलोरवने मिलापला गोष्ट सांगितली. या वाक्यात गोष्ट हे प्रत्यक्ष कर्म व मिलापला हे अप्रत्यक्ष कर्म होय.


४) विघान पुरक - जेव्हा एरवादे क्रियापद अकर्मक असूनही त्याने केलेल्या विघानाची पूर्तता करण्यासाठी एरवाद्या शब्दाची आवश्यकता असते. तेव्हा त्या शब्दाला “विघानप्रक” म्हणतात.

उदा. मिलाप कलाकार आहे. स्नेहल कवयित्री आहे. या दोन्ही वाक्यात “आहे” हे क्रियापद अकर्मक आहे. परंतु विघानांची पुर्तता “कलाकार” व “कवयित्री" या शब्दांनी झाली आहे. म्हणून “कलाकार” व “कवयित्री" हे शब्द विघान प्रक आहेत.

Popular posts from this blog

पृथ्वीची आवरणे

-
पृथ्वीवर जमीन, पाणी, हवा व सजीव हे घटक आहेत.  पृथ्वीभोवती असलेल्या हवेच्या आवरणास वातावरण असे म्हणतात. पृथ्वीवरील जमीन व त्याखालील भागास शिलावरण असे म्हणतात. तसेच पृथ्वीवरील पाण्याने व्यापलेल्या भागास जलावरण असे म्हणतात, पृथ्वीवरील सर्व सजीव सृष्टीस एकत्रितपणे जीवावरण म्हणतात. पृथ्वीच्या या चार आवरणाची माहिती आपण शिलावरण पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून साधारणकिलोमीटर खोलीपर्यंतच्या भागास शिलवरन म्हणतात. जमिनीवर दिसणारी पर्वत, पठार ,मैदान इत्यादी भूरूपे व विविध खडक म्हणजे आपल्याला दिसणारा शिलावरणाचा भाग होय, जमिनीमध्ये विविध प्रकारचे खडक असतात. शिलावरणाचा वरचा भाग खडकांनी बनलेला आहे. खडक म्हणजे वेगवेगळ्या खनिजांचे मिश्रण होय. खडकांचे निर्मितीनुसार अग्निज,स्तरित व रूपांतरित असे तीन प्रमुख प्रकार आहेत. जमिनीच्या सलग व मोठ्या भागास खंडम्हणतात. पृथ्वीवरील सर्व जमीन सलग नाही. ती सात खंडांमध्ये विभागली आहे. या खंडांच्या दरम्यान महासागर आहेत.  जलावरण  पृथ्वीवरील सर्व प्रकारचा जलभाग मिळून जलावरण तयार होते. महासागर, समुद्र (सागर), सरोवरे, तलाव, नया हे जलावरणाचे भाग आहेत. जलाचा सर्वात
Read more

महाराष्ट्रातील नद्या

-
Image
महाराष्ट्रातील नद्या  काही नद्या पश्चिमवाहिनी आहेत. त्या अरबी समुद्रास जाऊन मिळतात. काही नव्या पूर्ववाहिनी आहेत. त्या बंगालच्या उपसागरास जाऊन मिळतात. तसेच राज्याच्या अतिपूर्वेकडील नझ्या दक्षिणवाहिनी आहेत.  पश्चिमवाहिनी नदया नर्मदा नदी : ही नदी नंदुरबार जिल्ह्याच्या उत्तर सीमेवरून वाहते. ती पुढे गुजरातमध्ये वाहत जाऊन अरबी समुद्रास मिळते. तापी नदी : या नदीच्या खोल्याने उत्तर महाराष्ट्राचा बराचसा भाग व्यापला आहे. या नदीचा उगम मध्यप्रदेशात होतो. पूर्णा, गिरणा, पांझरा या तिच्या महाराष्ट्रातील प्रमुख उपनक्ष्या आहेत. ती पुढे गुजरातमधून वाहत जाऊन अरबी समुद्रास मिळते. कोकणातील नद्या : कोकणातील प्रमुख नया पश्चिमवाहिनी आहेत. वैतरणा, उल्हास, सावित्री, वाशिष्ठी, शास्त्री व तेरेखोल या प्रमुख नक्या आहेत. या नया सह्याद्री पर्वताच्या पश्चिम उतारावर उगम पावतात व अरबी समुद्रास मिळतात. त्यांचा हा प्रवास पठारावरील नद्यांच्या तुलनेने फारच कमी अंतराचा आहे.  सह्याद्री पर्वताचा पश्चिम उतार तीव्र असल्याने, तसेच नदी प्रवाहांचे उतारदेखील जास्त असल्याने कोकणातील नद्या वेगाने
Read more

केंद्रीय कार्यकारी मंडळ

-
Image
केंद्रीय कार्यकारी मंडळ संघशासनाची रचना : राष्ट्रपती :  भारताच्या संविधानातील तरतुदीनुसार राष्ट्रपती हे सर्वोच्च राष्ट्रप्रमुख आहेत. राष्ट्रपतींचे पद अतिशय सन्मानाचे आणि प्रतिष्ठेचे असून ते भारतीय प्रजासत्ताकाचे प्रतिनिधित्व करतात. संविधानाने देशाची संपूर्ण कार्यकारी सत्ता राष्ट्रपतींना दिली आहे. देशाचा राज्यकारभार राष्ट्रपतींच्या नावाने चालतो. असे असले तरी प्रत्यक्ष व्यवहारात प्रधानमंत्री आणि मंत्रिमंडळ राज्यकारभार करते. म्हणूनच राष्ट्रपती हे नामधारी संविधानात्मक प्रमुख आहेत, तर प्रधानमंत्री हे कार्यकारी प्रमुख आहेत.  राष्ट्रपतींची निवड :  राष्ट्रपतींची निवड भारतीय जनतेकडून अप्रत्यक्षरीत्या होते. भारतातील सर्वसामान्य मतदार राष्ट्रपतींना थेटपणे निवडून देत नाहीत, तर त्यांनी निवडलेल्या संसद सदस्यांकडून आणि विधानसभा सदस्यांकडून राष्ट्रपती निवडले जातात. संसद सदस्य आणि विधानसभा सदस्यांच्या या गटाला निर्वाचन मंडळ असे म्हणतात. राष्ट्रपतींचा कार्यकाल पाच वर्षांचा असतो. राष्ट्रपती पदाची निवडणूक लढवणारी व्यक्ती भारतीय नागरिक असली पाहिजे. तिचे वय ३५ वर्षे पूर्ण असले पाहिजे.
Read more